Obowiązek raportowania schematów podatkowych został narzucony przez przepisy unijne. Polski ustawodawca zdecydował się na wdrożenie tych przepisów już od 1 stycznia 2019 r. i dodatkowo poszerzył zakres raportowania. Zgłaszane będą nie tylko schematy transgraniczne, ale również krajowe, dotyczące podatków PIT, CIT i VAT. Do zgłaszania schematów podatkowych są zobowiązane wszystkie instytucje uczestniczące w przygotowaniu i wdrażaniu schematów, a na końcu również sam przedsiębiorca.

Czym są schematy podatkowe?

W pierwszej kolejności należy zrozumieć, czym są schematy podatkowe. W najprostszym rozumieniu schematy podatkowe pozwalają przedsiębiorcom optymalizować zobowiązania podatkowe, wykorzystując wszystkie możliwości, jakie dają przepisy prawa. Oznacza to, że są to legalne działania, których głównym celem jest osiągnięcie korzyści podatkowej. Co istotne, definicja schematu podatkowego wynikająca z polskich przepisów wprowadza obowiązek raportowania również w sytuacji, w której korzyść podatkowa nie występuje.

Kiedy schemat podatkowy jest „podejrzany”?

Niestety trudno jest udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ nie istnieje zamknięty katalog schematów uznawanych za niedozwolone. Definicja schematu jest bardzo szeroka – odnosi się do kryteriów korzyści podatkowej i posiadania cech rozpoznawczych, których w ustawie jest aż 24 i tylko część z nich nawiązuje do korzyści podatkowej. W przypadku średnich i większych przedsiębiorstw (jeśli przychody, koszty lub aktywa w bieżącym lub poprzednim roku przekraczały 10 mln EUR) większość decyzji powodujących korzyść podatkową będzie wymagała raportowania.

Kto ma obowiązek raportowania?

Obowiązek raportowania dotyczy przede wszystkim podmiotów, które będą pomagać przedsiębiorcy we wdrożeniu schematu podatkowego, a więc doradców podatkowych, radców prawnych i prawników. Definicja jednak jest na tyle szeroka, że obejmuje również instytucje wspierające wdrożenie schematów, czyli np. notariuszy, księgowych, biegłych rewidentów, dyrektorów finansowych, banki, instytucje finansowe itp. Należy pamiętać, że nałożenie obowiązku raportowania na te instytucje i osoby nie zwalnia przedsiębiorcy z obowiązku zaraportowania schematów, jeśli nie zostanie on poinformowany przez podmiot zobowiązany do raportowania, że schemat ten został zgłoszony. Oprócz podmiotów krajowych, na mocy unijnej dyrektywy również podmioty zagraniczne są zobowiązane do przesyłania informacji o schematach podatkowych, których uczestnikiem jest polski przedsiębiorca.

Uwaga!

Jeśli schematu nie zgłosi tzw. promotor zajmujący się jego przygotowaniem, to obowiązek ten przejmuje przedsiębiorca.

Jakie dane zostaną udostępnione?

Informacje, które mają być udostępniane organom skarbowym, obejmują opis schematu podatkowego, dane podatnika korzystającego z tego schematu, wskazanie działalności gospodarczej, w której schemat ma być zastosowany oraz wartość korzyści podatkowej. Dodatkowo wejście w życie przepisów 1 stycznia 2019 r. nie oznacza, że raportowanie dotyczy wyłącznie schematów wdrożonych po tej dacie. Obowiązek raportowania obejmie schematy transgraniczne wprowadzone po dniu 25 czerwca 2018 r., a w przypadku schematów krajowych – po dniu 1 listopada 2018 r. Termin na zaraportowanie tych schematów został odroczony do dnia 30 czerwca 2019 r.

Konsekwencje dla przedsiębiorcy

Przedsiębiorca jest zobowiązany do zgłoszenia schematu we własnym zakresie, jeśli nie zrobi tego instytucja, która uczestniczyła w przygotowaniu tego schematu. Podstawą do zwolnienia z tego obowiązku jest otrzymanie numeru schematu podatkowego nadanego przez organy skarbowe. Dodatkowo, jeśli przedsiębiorca osiągnie korzyść podatkową związaną z wykorzystaniem schematu, będzie zobligowany do złożenia oświadczenia ze wskazaniem korzyści podatkowej wraz z deklaracją podatkową składaną za ten okres. Niestety zgłoszenie schematu i brak reakcji organów skarbowych na ten fakt nie jest dla przedsiębiorcy gwarancją, że nie zostanie on zakwestionowany w przyszłości. Przedsiębiorca do momentu upływu okresu przedawnienia nie będzie mógł mieć pewności, czy organy podatkowe uważają przyjęty przez niego schemat optymalizacji podatkowej za akceptowalny. Dlatego też nowe przepisy wymagają od przedsiębiorców wnikliwej analizy przeprowadzanych przez nich transakcji i działań pod kątem kryteriów uznania ich za schematy podatkowe, a w przypadku zaistnienia ryzyka ich występowania opracowania procedur pozwalających identyfikować i zgłaszać schematy podatkowe.

Sankcje za brak raportów i procedur

Wprowadzone przepisy nakładają na przedsiębiorców obowiązki przy czym niewywiązanie się z każdego z nich będzie podlegać karze grzywny. Kara za brak raportu o schematach podatkowych może obecnie wynieść ponad 20 mln zł. Dodatkowo jeśli u podmiotu wdrażającego schemat przychody lub koszty w poprzednim roku przekroczyły wartość 8 mln zł, będzie on zobowiązany do opracowania procedury w zakresie przekazywania informacji o schematach podatkowych. Brak takiej procedury będzie również podlegać karze grzywny w wysokości do 10 mln zł.