Symfonia. Biznes gotowy na zmiany

Jak wdrożyć system ERP?

Inne tematy:

Szukaj informacji

Definicja

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)

Czym są Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)?

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to narzędzie wspomagające obywateli w systematycznym gromadzeniu dodatkowych środków finansowych na przyszłą emeryturę. Idea wprowadzenia PPK zbiegła się w czasie z pomysłem ostatecznej likwidacji Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE), można więc powiedzieć, że PPK pojawia się niejako w miejsce likwidowanych OFE jako forma oszczędzania dla Polaków na przyszłe lata.

W założeniach ogólnych PPK jest programem powszechnym, tzn. obejmuje wszystkich zatrudnionych pracowników opłacających składki ZUS, niezależnie od formy zatrudnienia. Jednak w odróżnieniu od innych programów (takich jak OFE), czy modelu, w jakim działa ZUS, z perspektywy pracownika uczestnictwo w PPK jest w pełni dobrowolne.

Na czym polega PPK?

Jest to systematyczne gromadzenie środków w okresie zatrudnienia pracownika, przy czym skala odprowadzanych składek jest ściśle skorelowana z poziomem zarobków pracownika. PPK polega na gromadzeniu środków na indywidualnych, prywatnych rachunkach, które są zarządzane przez instytucję finansową (fundusz emerytalny, inwestycyjny lub zakład ubezpieczeniowy), z którą umowę zawarł pracodawca lub którą wybrał pracownik. Akumulowane w ramach PPK środki zawsze pochodzą z trzech źródeł. Pierwszym jest składka potrącana z wynagrodzenia pracownika, drugim – składka dopłacana przez pracodawcę, a trzecim – coroczna premia dopłacana przez skarb państwa. Składki pracownika i pracodawcy zawsze wpłaca pracodawca, który jest odpowiedzialny za wykonywanie przelewów do PPK i prawidłowe wywiązanie się z przepisów ustawy.

Jakie kwoty trafiają na konta PPK?

Pracodawca co miesiąc przelewa na rachunki PPK:

  • 2% wynagrodzenia pracownika (podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe), będące potrąceniem z wynagrodzenia;
  • 1,5% wynagrodzenia pracownika, będące dopłatą pracodawcy.

Ponadto na każdy rachunek PPK trafia roczna premia od skarbu państwa w wysokości 240 zł. Skarb państwa wpłaca też jednorazowo 250 zł na start uczestnictwa w programie.

Powyższe poziomy składek nie muszą być sztywne, gdyż pracodawcy i pracownicy mają pewną swobodę w ich zwiększaniu. Pracownik może zdecydować o podniesieniu comiesięcznych potrąceń do 4% swojego wynagrodzenia. Podobnie pracodawca może zwiększyć składki opłacane do wysokości 4% wynagrodzenia pracownika. Ponieważ z perspektywy pracodawcy dopłata do PPK w całości pochodzi z budżetu firmy, zwiększenie tej części składek może być elementem strategii HR – budowania lojalności i satysfakcji personelu oraz przyciągania do przedsiębiorstwa nowych pracowników. Co ważne, uczestnicy PPK, którzy mają niskie dochody, mogą zdecydować się zredukować kwoty potrąceń, jednak do poziomu nie niższego niż 0,5% swojego wynagrodzenia. Dotyczy to osób, których dochody nie przekraczają w danym roku 120% minimalnego wynagrodzenia.

Okres przejściowy – kogo obejmują PPK?

Ustawa o PPK przewiduje okres przejściowy, w którym program będzie obejmował kolejne grupy zatrudnionych – od największych do najmniejszych firm i organizacji:

  • od 1 lipca 2019 r. – pracodawców zatrudniających ponad 249 osób (duże firmy);
  • od 1 stycznia 2020 r. – pracodawców zatrudniających od 50 do 249 pracowników (średnie firmy);
  • od 1 lipca 2020 r. – małe przedsiębiorstwa zatrudniające od 20 do 49 pracowników;
  • od 1 stycznia 2021 r. – pozostałe firmy.

Po zakończeniu okresu przejściowego PPK obejmie większość pracodawców i ponad 11 milionów zatrudnionych.

Wypłata środków z PPK

Uczestnicy PPK dopiero po ukończeniu 60. roku życia (bez względu na płeć) będą mogli dysponować zgromadzonymi środkami, jednak nie od razu pełną kwotą. Program przewiduje, że najpierw będzie można wypłacić 25% zgromadzonych środków, natomiast reszta ma być wypłacana w miesięcznych ratach – minimum przez 10 lat.

Jedynie w wyjątkowych sytuacjach możliwe będą wcześniejsze wypłaty. W sytuacji gdy uczestnik poważnie zachoruje lub gdy zachoruje jego najbliższa rodzina (małżonek, dziecko), będzie możliwość wypłacenia 25% zgromadzonych środków. Można też ubiegać się o wcześniejszą wypłatę środków z PPK w przypadku kredytowania zakupu mieszkania lub domu, przy czym wypłatę należy przeznaczyć na sfinansowanie wkładu własnego inwestycji, a ponadto uczestnik zobowiązany będzie zwrócić te środki na rachunek PPK w terminie do 15 lat od daty ich pozyskania. W przypadku wypłaty środków związanej z zachorowaniem lub niezdolnością do pracy uczestnika nie obowiązuje zwrot pobranych środków.

Rezygnacja z PPK

Ustawa została tak sformułowana, że domyślnie do PPK są zapisani wszyscy pracownicy w wieku od 19 do 55 lat. Jeśli jednak ktoś nie jest zainteresowany uczestnictwem, musi złożyć u swojego pracodawcy oświadczenie o rezygnacji z PPK, i pamiętać by ponawiać jej złożenie co cztery lata, ponieważ domyślnie pracownik, który zrezygnował z PPK, po upływie tego czasu rezygnacji zostanie ponownie objęty programem. Aby rezygnacja była skuteczna, u pracodawcy należy złożyć podpisane oświadczenie, przy czym ważne jest, by miało ono formę wzorca określonego w ustawie (wzorzec taki powinien być dostępny u pracodawcy). Pracodawca pod rygorem kar i sankcji nie może w żaden sposób przekonywać czy namawiać swoich pracowników do rezygnacji z PPK.

Uczestnik programu ma również prawo zaprzestać oszczędzania w ramach PPK. Decyzja taka nie niesie żadnych konsekwencji w postaci potrąceń czy utraty zgromadzonych środków.

PPK to dodatkowe obowiązki dla firm

Wejście w życie ustawy o PPK spowodowało, że każda firma objęta tym programem musi podjąć nowe obowiązki wynikające z przepisów. Jest to szczególnie ważne ze względu na fakt, że w przypadku różnego rodzaju nieprawidłowości w wypełnianiu obowiązków pracodawcy grożą kary grzywny nawet do miliona złotych. Firma może zostać ukarana za nieterminowe wpłaty na rachunki PPK, niezgłaszanie wymaganych ustawą danych czy brak prowadzenia obowiązkowej dokumentacji. To oznacza, że przedsiębiorca powinien być w pełni gotowy do przeprowadzenia w sposób właściwy wszystkich operacji związanych z obsługą PPK, poczynając od kalkulacji wpłat, przez obsługę przelewów i prowadzenie odpowiedniej ewidencji i dokumentacji, po właściwe rozliczenia płac, podatków i kosztów w księgowości.

Subiektywna ocena PPK

PPK można oceniać zarówno z perspektywy pracowników, pracodawców, jak i zarządzających państwem. Dla osób zatrudnionych PPK niewątpliwie stanowi dość atrakcyjną opcję odkładania środków finansowych na lata przypadające po zakończeniu aktywności zawodowej, zwłaszcza że niemal połowę dopłaci ze swojej kieszeni pracodawca i jeszcze niewielką część dołoży państwo. Raczej nie będą to pieniądze w pełni zapewniające utrzymanie, natomiast mogą one stanowić istotny dodatek do emerytury wypłacanej przez ZUS. Z jednej strony można docenić pierwiastek wolnościowy, który polega na pełnej dobrowolności uczestnictwa w programie, jak również to, że PPK jako program gotowy i kompletny promuje systematyczne odkładanie środków w całym okresie zatrudnienia – coś, z czym Polacy generalnie mają kłopot (większość obywateli nie zabezpiecza sobie przyszłości poprzez regularne powiększanie oszczędności). Z drugiej strony nie można przemilczeć faktu, iż po pierwszym etapie likwidacji OFE, który polegał na wchłonięciu przez ZUS zgromadzonych przez lata środków odłożonych przez osoby pracujące, Polacy nieufnie podchodzą do każdej nowej inicjatywy rządu wdrażającej programy emerytalne.

Z perspektywy pracodawców PPK jest programem niekorzystnym, ponieważ wiąże się z dodatkowymi kosztami pracy oraz obowiązkami, które na dodatek niosą ryzyko ponoszenia wysokich kar w przypadku wykazania nieprawidłowości. Dostosowanie się do wymogów ustawy także pociąga za sobą koszty.

Z perspektywy państwa PPK jest odpowiedzią na zmiany demograficzne w Polsce. Społeczeństwo polskie starzeje się, przybywa osób starszych pobierających świadczenia emerytalne, a jednocześnie jest coraz mniej młodszych, pracujących pokoleń, których składki pozwalają utrzymać system emerytalny. O tym że system ten będzie w przyszłości niewydolny, wykładano na polskich uczelniach już 20 lat temu. Dziś rządzący otwarcie mówią, że emerytury obecnie pracującego pokolenia będą niskie. Osoby pracujące nie mają wyjścia – muszą w latach swojej aktywności zawodowej samodzielnie zabezpieczyć swoją przyszłość poprzez gromadzenie oszczędności. PPK jako wieloletni program powszechny może w jakiejś mierze w tym pomóc, trudno jednak jednoznacznie ocenić, czy w pełni rozwiąże wyzwania wynikające z demografii Polski.