Od 1 listopada mechanizm podzielonej płatności jest obowiązkowy dla bardzo wielu branż. Oznacza to, że przedsiębiorcy, którzy nie stosowali dotąd split payment muszą dostosować procesy płatności do nowych przepisów i zaktualizować systemy informatyczne.

Mechanizm podzielonej płatności VAT funkcjonuje od 1 lipca 2018 roku, jednak był dotąd jedynie dobrowolną opcją. Natomiast od 1 listopada 2019 roku będzie obligatoryjny dla wybranych sektorów gospodarki. Według Ministerstwa Finansów tylko w takim przypadku spełni swoje zdanie jako narzędzie do walki z nadużyciami podatkowymi.

Split payment polega na podzieleniu zapłaty za transakcję na dwa rachunki. Kwota netto wpływa na ogólny rachunek podmiotu, natomiast kwota podatku VAT wynikająca z transakcji trafia na powiązany rachunek VAT. Rachunki z rozbiciem na obie kwoty banki oraz SKOK-i tworzą dla kont firmowych automatycznie. Split payment zgodnie z załącznikiem do projektu zmiany do ustawy VAT będzie teraz obowiązkowy dla 150 grup towarowych i usługowych. Są one związane z branżami określanymi jako podatne na wyłudzenia skarbowe.

Wśród tych grup są: wyroby ze stali, metale szlachetne oraz kolorowe; odpady, złom, surowce wtórne; elektronika (procesory, smartfony, telefony, tablety, notebooki, laptopy, konsole do gier, tusze, tonery, dyski twarde); paliwa napędowe do aut, oleje opałowe i smarowe; prawa do emisji gazów cieplarnianych; roboty budowlane; węgiel; handel częściami samochodowymi i motocyklowymi. Podzielona płatność zastąpi tam obecnie stosowany mechanizm odwrotnego obciążenia i solidarnej odpowiedzialności przedsiębiorców.

Kiedy obowiązuje split payment?

Najważniejsze zasady split payment można ująć w kilku punktach:

• obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności (MPP) dotyczy wyłącznie transakcji pomiędzy firmami z określonych w ustawie grup towarowo-usługowych;
• obejmuje wyłącznie transakcje powyżej 15 tys. zł. Zapłaty o niższych kwotach mogą być realizowane tradycyjnym przelewem bankowym lub gotówką;
• opłacenie gotówką zakupów przekraczających wartość 15 tys. zł uniemożliwia nabywcy ujęcie wydatku w kosztach uzyskania przychodów;
• do kosztów firmowych nie można zaliczyć także zakupu towaru czy usługi, gdy zapłata za nie nastąpiła bez obowiązującego dla tej grupy MPP;
• podmioty zagraniczne rozliczające transakcje podlegające opodatkowaniu VAT w Polsce zobowiązane zostaną do otwarcia rachunku bankowego w Polsce;
• wprowadzony zostaje obowiązek umieszczenia informacji na fakturze o stosowaniu obligatoryjnego mechanizmu podzielonej płatności.

Niezastosowanie się do przepisów nie tylko nie pozwala zaliczyć wydatków do kosztów podatkowych, ale dodatkowo skutkuje karami dla przedsiębiorców w wysokości 30% VAT wykazanego na fakturze (pierwotnie rząd proponował 100%) oraz grzywny o wartości 720 stawek dziennych. Kary będą też wymierzane za brak odpowiednich oznaczeń na fakturze sprzedawcy informujących, że jest to płatność split payment. Tu także sankcje wynoszą 30% wartości VAT na fakturze, a przedsiębiorca płaci grzywnę w równowartości 180 stawek dziennych. Trzecim rodzajem sankcji jest wprowadzenie zasady solidarnej odpowiedzialności sprzedawcy i nabywcy w rozliczeniach VAT (dotyczących towarów wskazanych w załącznikach ustawy).

Środki z konta VAT nie posłużą już do ratowania płynności finansowej

Split payment rodzi pewne obawy przedsiębiorców przed utraceniem płynności finansowej, ponieważ nie będą mogli dowolnie dysponować środkami zgromadzonymi na koncie VAT.

Z rachunku MPP mogą jedynie:

• zapłacić dostawcy kwotę podatku VAT związaną z dokonywaną transakcją (i tylko na jego rachunek VAT) – zapłata wartości netto odbywa się przy wykorzystaniu rachunków zwykłych;
• wpłacić VAT do urzędu skarbowego zgodnie z kwotą wskazaną w składanej deklaracji;
• „uwolnić” środki. W celu ich „uwolnienia” należy złożyć specjalny wniosek, na rozpatrzenie którego organy podatkowe mają aż 60 dni, mogą też odmówić zgody na wypłatę środków.

Zwolnienie dotyczy tylko kwot wskazanych we wniosku

Nowością po wejściu w życie nowelizacji ustawy będzie możliwość wykorzystania środków z rachunków rozliczeniowych VAT również do opłacania składek ZUS, podatku dochodowego, cła i akcyzy. Oznacza to jednak, że US będzie mógł dokonywać egzekucji z rachunków VAT nie tylko w zakresie VAT, ale także PIT, CIT, ZUS, ceł czy akcyzy.

Jak wynika z badania firmy leasingowej Barometr EFL najbardziej mechanizmu podzielonej płatności obawiają się mikroprzedsiębiorcy, wśród których ponad 14% wskazuje, że nowe regulacje mogą wpłynąć niekorzystnie na kondycję ich firmy. Wśród małych i średnich firm ten odsetek wynosi odpowiednio po 9%.