Jedną z wielu kwestii budzących wiele niejasności i pytań jest kwestia postępowania w przypadku zmiany pracy przez pracownika będącego uczestnikiem PPK.

Co się dzieje ze środkami w PPK w razie zmiany pracy? Ustawa przewiduje w takim przypadku kilka wariantów. W przypadku zmiany pracy pracownik może:

• pozostawić oszczędności w PPK u byłego pracodawcy;
• przenieść oszczędności na rachunek PPK u nowego pracodawcy (wypłata transferowa);
• wypłacić środki (zwrot). Należy wówczas pamiętać, że wtedy oszczędności zostaną odpowiednio pomniejszone o część wpłat pracodawcy, wpłaty ze środków publicznych oraz ewentualny podatek od wypracowanych zysków.

Tyle ustawa, ale życie pisze bardziej szczegółowe scenariusze. Co się stanie np. w sytuacji, gdy po zmianie pracy okaże się, że nowa firma ma umowę z inną instytucją niż poprzedni pracodawca? Czy wówczas nowy pracodawca musi podpisać umowę z instytucją, w której przychodzący pracownik gromadzi swoje środki? W rzeczywistości nie ma on takiego obowiązku ani nawet możliwości. Zasada ogólna tworzenia PPK głosi bowiem, że jeden pracodawca posiada jedną umowę o zarządzanie PPK z jednym zarządzającym różnymi funduszami. Jeśli pracownik zmienia pracę, to może się zdarzyć tak, że u nowego pracodawcy będzie inny zarządzający niż u dotychczasowego. W takim przypadku, jeśli pracownik stanie się uczestnikiem PPK u nowego pracodawcy, jego nowe wpłaty będą kierowane do nowego zarządzającego PPK. Nie ma możliwości, aby środki trafiły bezpośrednio od nowego pracodawcy do zarządzającego PPK u dotychczasowego pracodawcy.

O czym musi pamiętać pracownik?

Jeśli pracownik zdecyduje się na transfer środków do PPK nowego pracodawcy, ma obowiązek poinformowania go o tym, że jest uczestnikiem PPK u poprzedniego pracodawcy. Wskazuje także instytucję finansową, która prowadzi jego rachunek. W przypadku transferu środków ze starego do nowego PPK pracownik nie ponosi żadnych kosztów. Działa to w ten sposób, że jednego dnia z rachunku PPK oferowanego przez poprzedniego pracodawcę są odkupowane wszystkie jednostki funduszu według wyceny tych jednostek z danego dnia. Za uzyskaną z odkupienia kwotę zostają nabyte jednostki funduszu oferowanego przez instytucję finansową prowadzącą PPK u nowego pracodawcy. Transakcja odbywa się w niewielkim odstępie czasowym.

Oczywiście, pracownik nie ma obowiązku zlecenia transferu środków z instytucji finansowej obsługującej poprzedniego pracodawcę do nowego miejsca pracy. W takiej sytuacji musi jednakże poinformować nowego pracodawcę o braku zgody na transfer – najlepiej w momencie przekazania obowiązkowej informacji o tym, że jest uczestnikiem PPK oferowanym przez poprzedniego pracodawcę (nie później jednak niż siedem dni od dnia przekazania tej informacji).

Decyzja o pozostawieniu środków w PPK poprzedniego pracodawcy może być spowodowana na przykład tym, że pracownik uzna, że instytucja finansowa prowadząca PPK u poprzedniego pracodawcy daje większe prawdopodobieństwo osiągania lepszych wyników niż ta, którą wybrał nowy pracodawca. Innym powodem może być chęć dywersyfikacji zgromadzonych aktywów – ma ona miejsce, gdy pracownik chce korzystać z usług więcej niż jednej instytucji finansowej przy pomnażaniu środków w ramach PPK.

Krótkotrwałe umowy cywilnoprawne a PPK – co ze zgromadzonymi środkami?

Przepisy dotyczące PPK regulują także kwestie zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych i odprowadzania wpłat od takich umów. Przede wszystkim warto przypomnieć w tym miejscu o zasadach przystępowania do PPK. Aby osoba świadcząca pracę na podstawie umowy zlecenia mogła stać się uczestnikiem PPK, musi spełniać następujące warunki:

• być osobą zatrudnioną przez podmiot objęty PPK;
• być osobą pełnoletnią (automatycznemu zapisowi do PPK podlegają osoby zatrudnione, które ukończyły 18 lat i nie ukończyły 55 lat);
• podlegać z tytułu tej umowy zlecenia obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

Jeśli zleceniobiorca spełnia wszystkie powyższe wymogi, zostanie automatycznie włączony do programu. Wybrana przez pracodawcę instytucja finansowa utworzy dla niego imienny rachunek, na który co miesiąc będą przekazywane wpłaty naliczane od kwoty umowy zlecenia.

Wątpliwości pojawiają się także w odniesieniu do sytuacji, gdy pracownik ma dwóch (lub więcej) pracodawców. Czy wówczas wpłaty naliczać i odprowadzać należy podwójnie? Okazuje się, że to decyzja indywidualna danego pracownika. W PPK zasadą jest, że jeden pracodawca posiada jedną umowę o zarządzanie PPK z jednym zarządzającym. Ale jeśli ktoś jest pracownikiem u dwóch pracodawców, to może uczestniczyć w jednym albo w dwóch PPK. Jeśli jednak będzie uczestniczył w obydwu PPK, to otrzyma wpłaty od każdego pracodawcy do odpowiedniego PPK zgodnie z zasadami uregulowanymi w umowie o zarządzanie PPK oraz umowie o prowadzenie PPK zawartych w ramach danego PPK. Jedyny wyjątek to wpłata powitalna (250 zł) oraz dopłata roczna (240 zł), gdyż oba te zasilenia, mimo posiadania wielu PPK, można dostać tylko na jeden, wskazany przez uczestnika PPK, rachunek.

Natomiast w sytuacji, gdy pracownik jest zatrudniony jednocześnie na etat i umowę zlecenie w tej samej firmie, wówczas z wynagrodzenia z obydwu umów naliczane oraz przekazywane są wpłaty do PPK, pod warunkiem, że od umowy zlecenia pracownik również odprowadza składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe.