Po błyskawicznych obradach Sejmu i Senatu Prezydent podpisał specustawę zwaną „tarczą antykryzysową”. Na jakiego rodzaju pomoc i wsparcie finansowe mogą liczyć przedsiębiorcy?

W podpisanym przez Prezydenta projekcie rządowym tarczy antykryzysowej (właściwie: Ustawie o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz innych ustaw), znajdują się punkty mające wesprzeć finansowo przedsiębiorców w okresie pandemii koronawirusa. Oto najważniejsze propozycje specustawy, odnoszące się bezpośrednio do przepływów finansowych w firmach:

1. Zwolnienie ze składek ZUS dla mikroprzedsiębiorców i samozatrudnionych

Przez trzy miesiące mikroprzedsiebiorcy (firmy zatrudniające nie więcej niż dziewięć osób) oraz samozatrudnieni nie muszą opłacać składek ZUS – dotyczy to składek za miesiące od marca do czerwca, w tym składek za zatrudnionych. W przypadku mikrofirm przywilej zwolnienia ze składek nie zakłada żadnych kryteriów dochodowych, jedyne ograniczenie dotyczy firm założonych po 31 stycznia 2020 r. – te przedsiębiorstwa nie mogą zawiesić składek. Z kolei w przypadku samozatrudnionych wprowadzono kryterium dochodowe. Ze zwolnienia będą mogli skorzystać przedsiębiorcy, którzy w lutym 2020 r. osiągnęli przychody nie wyższe niż 15 681 zł, tj. trzykrotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia.

Zawieszenie składek oznacza, że ich ciężar przenosi na siebie państwo – jest to pełne zwolnienie, a więc przedsiębiorcy nie będą musieli ich spłacać po ustaniu pandemii. Jednocześnie w okresie zawieszenia składek zostaną one zaksięgowane tak, jakby to przedsiębiorca je opłacał. W tym czasie działa ubezpieczenie zdrowotne. Uwaga: aby skorzystać ze zwolnienia, konieczne jest złożenie w ZUS wniosku, zawieszenie składek nie jest bowiem automatyczne. Przedsiębiorcy mają czas na złożenie takiego wniosku do 30 czerwca 2020 r.

2. „Świadczenie postojowe” dla samozatrudnionych przedsiębiorców i zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych

Świadczenie postojowe to rodzaj zasiłku wypłacanego przez ZUS – nieoskładkowanego i nieopodatkowanego – przewidzianego w tarczy dla jednoosobowych działalności gospodarczych oraz osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych. Świadczenie przysługuje osobom, które odczuły skutki finansowe pandemii w postaci utraty lub zmniejszenia przychodów. Aby je uzyskać, należy złożyć do ZUS wniosek.

Aby zawnioskować o świadczenie, należy wykazać, że miesiącu w poprzedzającym złożenie wniosku przedsiębiorca zanotował przynajmniej 15-procentowy spadek przychodów w stosunku do poprzedniego miesiąca (jeśli wniosek składany jest w kwietniu, trzeba wykazać, że w marcu w stosunku do lutego przychody zmniejszyły się o co najmniej 15%). Świadczenie przysługuje jednak tym, którzy w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku nie osiągnęli przychodów wyższych niż 15 691 zł, czyli trzykrotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia. Poza tym o świadczenie nie mogą wnioskować przedsiębiorcy, którzy założyli działalność po 31 stycznia 2020 r. Ważne natomiast jest to, że świadczenie przysługuje również tym przedsiębiorcom, którzy po 31 stycznia 2020 r. zawiesili swoją działalność.

Świadczenie miesięczne ma wynosić 2 080 zł. W przypadku samozatrudnionych rozliczających się w formie karty podatkowej jest to 1 300 zł.

Ze świadczenia postojowego mogą skorzystać także osoby wykonujące pracę w ramach umów cywilnoprawnych (zlecenia, o dzieło). W tym przypadku warunkiem uzyskania świadczenia jest wykazanie zawarcia umowy przed 1 lutego 2020 r. Świadczenie nie przysługuje osobom, które w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku uzyskały przychód większy niż 15 691 zł.

Trzeba też podkreślić, że w sytuacji gdy przychody z umów cywilnoprawnych w miesiącu poprzedzającym wniosek nie przekroczyły 50% minimalnego wynagrodzenia, świadczenie postojowe będzie równe wartości tych przychodów.

3. Dopłaty do wynagrodzeń pracowników i elastyczny czas pracy

Pracodawcy mogą liczyć na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP). Pomoc przysługuje na czas wprowadzonego przez przedsiębiorcę przestoju ekonomicznego lub obniżenia wymiaru czasu pracy w sytuacji odnotowania spadku obrotów:

• nie mniej niż o 15% – spadek należy liczyć w relacji obrotów z dwóch kolejnych miesięcy z okresu po 1 stycznia 2020 r. do łącznych obrotów okresu analogicznego z ubiegłego roku (np. luty i marzec 2020 w relacji do lutego i marca w 2019 r.),
• lub nie mniej niż o 25 % – spadek liczony w relacji łącznego obrotu z dowolnego miesiąca po 1 stycznia 2020 r. do obrotów z miesiąca poprzedniego.

Tarczę antykryzysową zaprojektowano tak, by w przypadku zmniejszenia się obrotów pracodawcy w związku z pandemią koronawirusa, w okresie przestoju podmiotu, pracodawca wypłacał pracownikowi przynajmniej minimalne wynagrodzenie. Dofinansowanie z FGŚP ma pokryć 50% minimalnego wynagrodzenia oraz składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawcy od przyznanych świadczeń, czyli 1 533,09 zł z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Uwaga: świadczenie to nie przysługuje pracownikom, którzy w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku otrzymali wynagrodzenie wyższe niż 300% przeciętnego wynagrodzenia (z poprzedniego kwartału ogłoszonego przez GUS).

W okresie pandemii przedsiębiorca może obniżyć wymiar czasu pracy pracowników o 20%, ale nie więcej niż do 50% etatu, z zastrzeżeniem, że po zmniejszeniu wymiaru wynagrodzenie nie może spaść poniżej wynagrodzenia minimalnego. W przypadku redukcji wymiaru pracy FGŚP dofinansuje pensję pracownika maksymalnie do kwoty 2 452,27 zł (do 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez GUS wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawcy).

W przyjętym brzmieniu tarczy antykryzysowej powyższe dopłaty (za przestój lub na czas redukcji wymiaru czasu pracy) mogą przysługiwać przez trzy miesiące liczone od dnia złożenia wniosku o świadczenia. Rząd nie wyklucza jednak, że w przypadku przedłużania się pandemii okres wypłaty świadczeń będzie odpowiednio dłuższy. Aby uzyskać dofinansowanie do wynagrodzeń, przedsiębiorca powinien złożyć wniosek do właściwego dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

4. Dopłaty do składek ZUS dla firm, w których wystąpił spadek obrotów

Pracodawcy, którzy w wyniku pandemii odnotowali spadek obrotów, mogą także liczyć na dofinansowanie części wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne. Warunkiem przyznania świadczenia jest oczywiście wykazanie, że w okresie pandemii obroty pracodawcy uległy zmniejszeniu w stosunku do analogicznych okresów roku ubiegłego. Ustawodawca przewidział następującą metodę porównania obrotów w okresach: pracodawca wskazuje stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wybranych dwóch kolejnych miesięcy kalendarzowych przypadających po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania. Za miesiąc uważa się także 30 dni kalendarzowych, gdy wskazywany okres liczony jest nie od pierwszego dnia miesiąca. Tak wskazany okres należy odnieść do analogicznego okresu z 2019 r.

Kolejnym warunkiem przyznania świadczeń jest utrzymanie zatrudnienia w okresie ich wypłaty oraz dodatkowo w takim samym czasie po ustaniu ich wypłacania. Ponieważ świadczenie może przysługiwać przez trzy miesiące, oznacza to, że starający się o nie pracodawca zobowiązany jest nie zmniejszyć zatrudnienia przez sześć miesięcy od dnia złożenia wniosku o dofinansowanie.

Tarcza przewiduje trzy skale dofinansowania uzależnione od poziomu rzeczywistego spadku obrotów danego przedsiębiorstwa:

• gdy obroty uległy zmniejszeniu o co najmniej 30%, mogą zostać przyznane środki w wysokości nieprzekraczającej kwoty sumy 50% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie i 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• gdy obroty uległy zmniejszeniu o co najmniej 50%, może być przyznane dofinansowanie w wysokości nieprzekraczającej kwoty sumy 70% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie i 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• gdy obroty uległy zmniejszeniu o co najmniej 80%, może być przyznane dofinansowanie w wysokości nieprzekraczającej kwoty sumy 90% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie i 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

5. Możliwość wstecznego rozliczenia strat finansowych spowodowanych pandemią i prolongacja zapłaty podatków

Dzięki tarczy antykryzysowej przedsiębiorcy uzyskali możliwość wstecznego rozliczenia straty poniesionej w związku z pandemią. Dotyczy to zarówno podatników PIT, jak i CIT. Warunkiem skorzystania z tej preferencji jest zanotowanie spadku rocznych obrotów o co najmniej 50% w stosunku do roku poprzedniego (2020 wobec 2019). Preferencja polega na tym, że strata poniesiona w bieżącym roku nie musi być rozliczana dopiero w przyszłych rozliczeniach rocznych, lecz może być uwzględniona w zeznaniu za rok 2019. Wprowadzono limit straty możliwej do rozliczenia w wysokości 5 mln zł. Korektę za 2019 r. będzie można złożyć po zakończeniu 2020 r., gdy zostanie ustalona wysokość straty.

 Ponadto tarcza antykryzysowa umożliwia prolongatę zapłaty podatków, m.in.:

• zaliczek na CIT za miesiące od marca do maja – do 20 lipca 2020 r.;
• zaliczek na PIT od wynagrodzeń pracowników pobranych za marzec i kwiecień – do 1 czerwca 2020 r.;
• podatku PIT (w tym złożenia zeznania rocznego) do 31 maja (bez opłat prolongacyjnych);
• podatku od sprzedaży detalicznej – do 1 stycznia 2021 r.;
• a także przesunięcie obowiązkowego terminu na złożenie deklaracji CIT-8 i zapłaty podatku do 31 maja 2020 r., a dla organizacji pozarządowych – do 31 lipca 2020 r.

6. Niskooprocentowana pożyczka z możliwością umorzenia

Mikroprzedsiębiorcy mogą też wnioskować o przyznanie preferencyjnej pożyczki z Funduszu Pracy do kwoty 5 tys. zł. Korzyścią jest niskie oprocentowanie roczne w wysokości 0,05%. Pożyczkę należy spłacić najpóźniej w 12 miesięcy, choć przedsiębiorcy mogą starać się o jej umorzenie (wraz z odsetkami). Warunkiem umorzenia jest to, by przedsiębiorca w okresie trzech miesięcy liczonych od dnia udzielenia pożyczki nie zmniejszył zatrudnienia, przy czym punktem odniesienia jest stan zatrudnienia na dzień 29 lutego 2020 r.

7. Pracodawca może skrócić wymiar wypoczynku dla pracowników

Skrócenia wymiaru wypoczynku pracowników mogą dokonać pracodawcy, którzy nie zalegają w regulowaniu zobowiązań podatkowych oraz składek na ubezpieczenia społeczne. Mogą oni skrócić:

• dobowy czas nieprzerwanego odpoczynku dla pracownika z 11 do 8 godzin, ale z gwarancją oddania pracownikowi równoważnego odpoczynku w okresie 8 tygodni);
• tygodniowego czasu odpoczynku z 35 do 32 godzin.

W porozumieniu ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników pracodawca może także wydłużyć dobowy wymiar czasu pracy do 12 godzin, a także okres rozliczeniowy do maksymalnie 12 miesięcy.