Boekhouden voor verandering: de rol van accountants bij het stimuleren van duurzaam ondernemen

Kurt Sartorius, een 72 jaar oude professor boekhouden aan de Universiteit van Witwatersrand, voer voor het eerst de Amazone af in 1972. Ook toen zag je de effecten van klimaatverandering al. Hij zwoer terug te komen vijftig jaar later om de veranderingen langs de zijrivier Rio Madeira neer te pennen en zo bewustzijn te creëren over de rol van boekhouders in het aanpakken van klimaatverandering.

Trouw aan zijn woord keerde Kurt terug naar het Braziliaanse regenwoud in juli 2022 om 1.100 km te peddelen langs de zijrivier. Dit deed hij samen met zijn zoon professor Ben Sartorius (Oxford University) en Wayne Van Zijl, een universitair docent, boekhouder en onderzoeker aan Wits.

Hun missie bestond uit drie delen:

• De impact van klimaatverandering op het Amazonewoud documenteren,
• Een nieuwe vorm van geïntegreerde bedrijfsrapportering promoten,
• En boekhouders en bedrijven er toe aanzetten om betekenisvolle verandering teweeg te brengen in hun duurzaamheidsrapportering.

“Klimaatverandering kent geen geografische grenzen. Het beroep van accountant kan wereldwijd de leiding nemen door hun engagement voor het milieu te tonen en door klanten aan te zetten even toegewijd te zijn.”

 (Kurt Sartorius, professor accountancy aan de Universiteit van Witwatersrand, Zuid-Afrika).

Accountants zullen tools moeten ontwerpen om financiële en duurzaamheidsinformatie te integreren. Ze bevinden zich in een unieke positie om systemen te creëren die klanten helpen duurzamer te worden, als deel van een groter engagement om de planeet te beschermen.

In dit artikel gaan we na hoe accountants deze adviserende rol kunnen opnemen nu bedrijven onder toenemende druk staan om hun impact op het klimaat en de samenleving te verminderen.

De wereld ter verantwoording roepen

Duurzaamheid is fundamenteel geworden voor het voortbestaan van een bedrijf. Maar veel bedrijven weten niet hoe ze duurzaamheid moeten meten of hoe ze moeten omgaan met duurzaamheidsrisico’s. Uit een wereldwijd onderzoek bij 3.000 boekhouders en financiële professionals blijkt zelfs dat maar 15% van de organisaties de doelstelling heeft om in 2050 net zero te zijn en dat maar 38% bereid is om de komende drie tot vijf jaar aanzienlijk meer te investeren in de aanpak van klimaatverandering dan nu het geval is. Toch moeten bedrijven hun denkwijze over Environment, Social en Governance (ESG) veranderen en verbeteren, anders lopen ze potentieel grote financiële en reputatierisico’s.

Accountants spelen een cruciale rol in het stimuleren van een mentale en culturele verandering. Zij kunnen deel uitmaken van de verandering door bedrijven te helpen bij de ontwikkeling van strategieën en methodes om duurzaamheidskwesties aan te pakken. Zij spreken namelijk al de taal van het bedrijfsleven en beschikken over de analytische vaardigheden, de kennis en het vermogen om ESG-informatie te begrijpen en te integreren in de dagelijkse activiteiten en systemen. Met andere woorden, hun expertise is overdraagbaar.

Hier zijn vijf manieren waarop je in staat bent om waarde toe te voegen en duurzaamheidsgesprekken te leiden in je bedrijf en met je klanten.

1. Zorg voor betere bedrijfsinformatie

In 2004 publiceerden de Verenigde Naties het rapport Who Cares Wins, waarin werd betoogd dat de integratie van ESG-overwegingen in kapitaalmarkten zou leiden tot betere maatschappelijke en financiële resultaten. Als gevolg daarvan begonnen bedrijven trots en vrijwillig ESG-criteria op te nemen in hun jaarverslagen. Tegenwoordig volstaat het echter niet langer om ESG-doelstellingen over diversiteit en inclusie of emissieverlaging te hebben; de doelstellingen moeten gebenchmarkt, gemeten, bekendgemaakt, opgevolgd en gewaarborgd worden… Om dat te bereiken, moet de rapportering herzien worden. Daarbij spelen accountants een sleutelrol omdat er geen universeel aanvaarde richtlijnen of normen voor ESG-rapportering bestaan.

In feite moet kennis van duurzaamheidsboekhouding als een prioriteit gezien worden door alle financiële professionals. Het vermogen om informatie over niet-financiële onderwerpen – zoals de ecologische voetafdruk, de maatschappelijke impact en stakeholder management – te identificeren, verzamelen en analyseren en daarover te rapporteren, wordt een heel belangrijke vaardigheid. Dat geldt ook voor het vermogen om duurzaamheid in de bedrijfsstrategie te integreren.

Als accountant kan je je data-mentaliteit en kennis van cijfers en dashboards toepassen op de nuance en complexiteit van duurzaamheid. En je kan je ondernemersmentaliteit toepassen om innovatieve tools te maken om de niet-financiële dimensies van de bedrijfswaarde vast te leggen en duurzaamheidsaspecten beter in de dagelijkse besluitvorming op te nemen.

2. Geef onafhankelijke zekerheid over ESG-gegevens en -rapportage

In het verleden hing het succes van een bedrijf sterk af van de financiële prestaties. Als gevolg daarvan werden bedrijfsstrategieën ontworpen om de winst te maximaliseren en de kosten en risico’s te beperken.

Het probleem met enkel winst rapporteren is dat beleggers logischerwijs hun kapitaal steken in het bedrijf dat het meeste geld verdient. Als er alleen gerapporteerd wordt over de financiële prestaties van een bedrijf, kan niet beoordeeld worden welke bedrijven echt hun steentje bijdragen aan het redden van de planeet en het verbeteren van de samenleving, en welke bedrijven enkel op mooie woorden inzetten.

Traditionele verslagen over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) missen echter de nauwkeurigheid, transparantie en geloofwaardigheid van financiële verslagen. Accountants zouden daar kunnen helpen door de duurzaamheidsinformatie te centraliseren en op te nemen in jaarverslagen. Daarvoor is een nauwe samenwerking met de duurzaamheidsafdeling vereist om inzicht te krijgen in de milieu- en sociale gevolgen, doelstellingen en vooruitgang van het bedrijf. Zo zal je het duurzaamheidsteam moeten informeren over de gerelateerde financiële risico’s, processen en controles. Je moet ook uitzoeken hoe deze kunnen worden weergegeven in numerieke en eenvoudig te begrijpen formats die je kan gebruiken als leidraad voor strategische besluitvorming.

Je kan ook een onafhankelijk, deskundig oordeel geven om de nauwkeurigheid van gegevens en rapportage te verifiëren. Door middel van onafhankelijke audits kan je ervoor zorgen dat de informatie in een geïntegreerd verslag betrouwbaar is en zekerheid biedt over de duurzaamheidspraktijken van een bedrijf. En aangezien er veel codes en richtlijnen voor ESG-rapportering bestaan, maar nog geen universeel aanvaarde normen, kan je je klanten begeleiden bij het kiezen van het juiste rapporteringskader voor hun bedrijf en duurzaamheidsdoelstellingen.

3. Zet heldere, bereikbare duurzaamheidsdoelen op

Een gebrek aan regelgeving leidde tot meer ‘greenwashing’. Bedrijven rapporteren dan enkel positieve acties en duwen het negatieve in de vergeetput. Daarbij zullen ze zaken weglaten, zoals het feit dat ze natuurlijke energiebronnen overmatig gebruiken, grote gezondheids- of veiligheidsrisico’s nemen, niet optreden tegen gegevensinbreuken, … Maar wanneer ook de minpunten van een bedrijf gerapporteerd worden, mensen inzicht krijgen op lange termijn en de maatschappelijke implicaties begrijpen, dan wordt het gemakkelijker om betekenisvolle veranderingen in gang te zetten.

Uiteindelijk komt het hierop neer: wat je meet heb je ook gedaan. Het goede nieuws is dat doelgerichte leiders zich realiseren dat ze een positieve impact kunnen hebben in de wereld zonder de financiële prestaties negatief te beïnvloeden – maar in plaats daarvan zelfs te verbeteren. Maar met zoveel concurrerende prioriteiten weten bedrijven misschien niet waar ze hun focus moeten leggen voor maximale impact.

Accountants kunnen bedrijven helpen om duurzaamheid in hun bedrijfsvoering te incorporeren: met een strategie om bedrijfsprocessen te verbeteren en prestaties te meten. Een manier om dat te doen is via een geïntegreerd rapport. Waarom? Omdat de raad van bestuur het moeten lezen voordat ze het goedkeuren – wat resulteert in een geboeid publiek.

Met het rapport kan je de raad op bepaalde aspecten laten focussen. Bij sommige processen is de efficiëntie misschien niet optimaal, gaat er veel verloren, of is er een mogelijkheid tot uitbreiding of differentiatie – en dat creëert enorm veel meerwaarde.

Geïntegreerde verslagen dwingen de raad van bestuur om informatie te bekijken die ze normaal links laten liggen. Terwijl ze het verslag lezen, zien ze ongetwijfeld informatie die waarde zou kunnen toevoegen en beginnen ze die informatie te gebruiken om interne beslissingen te nemen over managementprocessen.

4. Ken geldwaarde toe aan negatieve milieu- en sociale gevolgen

Bedrijfsprocessen brengen kosten voor de samenleving mee – zowel goede als slechte – en er is een duidelijke, financiële link tussen de duurzaamheidsaspecten van een bedrijf en zijn waardecreatie op lange termijn. Het ‘goede’ doen in de wereld creëert ook financiële waarde en kan gelinkt worden aan bedrijfsprestaties en winst.

Traditionele boekhoudkantoren houden echter geen rekening met duurzaamheidsrisico’s, wat betekent dat bedrijven niet altijd bewust zijn van sommige verborgen kosten. Die zouden nochtans een negatieve impact kunnen hebben op hun drie P’s: profitability, people en planet, … Accountants hebben gelukkig de tools en de kennis om die risico’s in geld uit te drukken. Door de werkelijke kost van bedrijfsactiviteiten op de samenleving te bepalen – zoals van vervuiling, inbreuken tegen de mensenrechten of onethische bedrijfspraktijken – en daar transparant over te zijn, kunnen accountants bedrijven helpen hun risico’s op lange termijn te identificeren en hen helpen om deze te reduceren.

Het komt erop neer dat bedrijven beter presteren wanneer ze over hun duurzaamheid rapporteren. Dat komt omdat het waarschijnlijker is dat ze dan opportuniteiten voor verandering identificeren en veerkracht in hun bedrijfsmodellen kunnen inbouwen.

5. Help bedrijven met de implementatie van toekomstige ESG-regelgeving

Wetgevers en beurzen oefenen een steeds grotere druk uit op bedrijven om ESG-gerelateerde problemen te meten, bekend te maken en te verbeteren.

Er wordt wereldwijd ook aangedrongen op gestandaardiseerde rapportage: de EU publiceerde de Non-Financial Reporting Directive en in de VS stelde de Securities and Exchange Commission regels voor waarin bepaald wordt dat fondsbeheerders standaard ESG-informatie moeten verstrekken.

Binnenkort zullen bedrijven het goede én het slechte moeten rapporteren, wat stakeholders in staat zal stellen om beter geïnformeerde beslissingen te nemen over de verkoper, hun investeringen en het bedrijf.

Als accountant kan je je klanten helpen bij de naleving van bestaande en komende ESG-wetgeving en hen strategisch advies bieden over hoe ze hun structuren, systemen en processen kunnen aanpassen ter voorbereiding op de onoverkomelijke toekomst.

Er zijn veel zaken die je al kan beginnen doen om je klanten een voorsprong te geven, zoals de identificatie en verzameling van relevante ESG-data, de systemen opzetten om gegevens te monitoren en analyseren en beslissen welke rapportagekaders het best bij hun bedrijfsnoden en duurzaamheidsdoelen passen.

Terwijl je je klanten steunt om het veranderende duurzaamheidslandschap te begrijpen, kan je hen ook helpen om echte vooruitgang te maken op vlak van de klimaatverandering.

Op accountants kan je rekenen

Heb je een passie voor duurzaamheid en wil je een rol spelen in de verandering, dan bevind je je op de juiste plaats om de strategische partner te worden die veel bedrijven nodig hebben tijdens het transitieproces naar een duurzamere toekomst.